​Sápmelaččat ásset miehtá Norgga ja SÁNAG háliida leahkit olámuttos pasieanttaide beroškeahttá gos sii orrot. Gulahallanteknologiija lea vuogas veahkkereaidu mii váikkuha ahte min bálvalusat leat eanet olámuttos. Mii vásihat dávjá ahte pasieanttat šaddet sirdit dahje cealkit eret šihtton diimmu dálkkiid dahje váilevaš kollektiivajohtolaga geažil. Olusat válljejit maiddái cealkit eret diimmu dan sivas go mátkkoštallan gártá beare lossadin. Dát bealit mielddisbuktet ahte divššus ii leat joatkevašvuohta.

Dál lea min pasieanttaiguin vejolašvuohta oažžut divššu ruovttus jietna/gova bokte. Pasieanttat sáhttet iežaset divššohassii lohkat ahte sii háliidit divššu oažžut Skype bokte. Min divššohasaid mielas lea stuorra ovdáneapmi beassat fállat divššu Skype bokte, dan ovdii go telefovnna bokte. Divššohas beassá oainnat Skype bokte sihke oaidnit ja gullat pasieantta.

Mii diehtit ahte dát fálaldat heive muhtin pasieanttaide olu buoret. Pasieantta mearrida ieš gos divššu oažžu dasa lassin lea dát fálaldat juoga mii váikkuha buoredit geavaheddjiidváikkuheami.

Bálvalat viidát

Anne Silviken lea okta terapevtta SÁNAG:s guhte lea geavahišgoahtán Skype pasieanttadivššodeami oktavuođas. Son bargá psykologaspesialistan Našunála bargojoavkkus.

SÁNAG lea guhkit áigge badjel bargan oččodit dahje sajáidahttit digitála čovdosiid pasieanttadivššodeamis. 2011 lei SÁNAG:s vuosttaš prošeakta gos guorahalle pasieanttaid ja divššohasaid ovdagáttuid čadnojuvvon jietna-govva/Skype terapiijageavahussii. Silviken muitala ahte eatnašat oidne buriid beliid dás, váikke soames bijai gažaldatmearkka ságastallama kvalitehtii. Olusiid mielas lei dát buorre čoavddus justa fal dan dihte go ii dárbbaš mátkkoštit guhkás divššu dihte. Dát lei ge duogáš prosessii mas ulbmil lei sajáidahttit e-dearvvašvuođa SÁNAG:ii.

SÁNAG:s lea veaháš eará árgabeaivi go eará Finnmárkku buohcciviesu klinihkain, joatká Silviken. Dan olis go mis lea našunála ovddasvástádus seammás go bálvalat sápmelaččaid ruoŧa ja suomabeale.

Nuppiin sániin de lea SÁNAG:s stuorra geográfalaš guovlluid maid galgá bálvalit ja dát leage bággen min jurddášit mo e-dearvvašvuohta livčče vuogas čoavddus buohkaide. Áššit ádjánit dávjá ovdánit muitala Silviken guhte dattetge lea ilus go SÁNAG dál geavaha Skype.

Ovdamunnin árgabeaivvis

Silviken muitala Skype leamašan stuorra ovdamunnin su árgabeaivvis dego divššohas. Muhto dat mii su illudahttá buot eanemus lea go pasieanttat ieža liikojit sakka go ožžot dikšoságastallama Skype bokte.

-Olu pasieanttaiguin lea guhkes mátki dikšobáikái ja olusat geavahit maiddái eará dikšofálaldagaid. Dáinna lágiin manná ge olu áigi ja návccat šiehtadusaide duoppil dáppe. Vejolašvuohta oažžut divššo ruovttus geahpeda pasieanttaid árgabeaivvi go eai dárbbaš álot mátkkoštit SÁNAG:ii. Dán leat olu pasieanttat munnje muitalan.

Silviken muitala ahte sutnje lea maid stuorra ovdamunni geavahit Skype. Silviken bargá Našunála bargojoavkkus mii mearkkaša ahte sus leat pasieanttat geat ásset Davvi-Norggas gitta Mátta-Sámis.

– Terapevtan de lea hui mávssolaš beassát mátkkoštit, muhto váldá olu áiggi ja lea maid divrras ja lossat. Skype geavaheapmi unnida mátkkošteami ja boahtte áigges sávan dat geavahuvvo vel ain eanet.

Pasieanttat duhtavačča

Leat olu bealit Skypas maiguin pasieanttat leat duhtavačča muitala Silviken. Pasieanttaid mielas lea kvalitehta ja gulahallan Skype bokte measta seamma buorre go dábálaš/fysalaš gulahallan.

-Olusat navdet sagastallama Skype bokte šaddat olu earálágan go fysalaš šiehtadus, ja dieđusge lea earálágan, muhto olu pasieanttaid hirpmástuvvet go fuomášit man bures gulahallan dattetge manai.

Dehálaš eaktu vai sagastallan lihkkostuvvošii bures Skype bokte oaivvilda Silviken dan go ovdagihtii lea ásahan oadjebas terapevttalaš gaskavuođa. Silviken oaivvilda maiddái ahte ferte ráhkkanit dasa ahte olusat háliidit baicce Skype sagastallama dan ovdii go fysalaš deaivvadeami.

- Dearvvašvuođasuorggi digitála revolušuvdna ii leat vel albma ládje beassán johtui, muhto olbmuid gaskkas gal lea. Nu ahte digitála gulahallanreaiddut lea máŋgasiidda šaddan dábálačča.

Muhtin hástalusat maiddái

Silviken muitala Skype geavahusas leat maiddái muhtin hástalusat dasa mii guoská teknihkkii. – Muhtomin jietna ii doaimma nugo galgá ja dalle bággehallá fuobmát čovdosa. Ovdamearkka dihte sáhtán mun riŋgestit pasientii ja seammás diktá Skype alde mii čájeha gova. Eará háve ges lohká Silviken vásihan ahte leat hástalusat oažžut Skype doaibmat. Danin son liiko geahččalit Skype ovttas pasieantan álggos, čilge Silviken.

Silviken oaidná maid ahte nuorabuš olbmot leat čeahpit geavahit digitála reaidduid ja oaivvilda ahte dearvvašvuođasuorggis lea garra bargu láhčit dearvvašvuođafálaldagaid pasieanttaid dárbbuid ektui boahtteáiggis.

–Dearvvašvuođasuorgi lea oalát báhccán dasa mii guoská mo pasieanttat sávašedje gulahallat dahje oažžut heivehuvvot daid dearvvašvuođafálaldagaid loahpaha Silviken.

Mii lea Skype

Skype lea gulahallančoavddus mas lea vejolaš čatnat olbmuid oktii juogo dieđuid/čátta dahje jietna/gova bokte. Dearvvašvuođasuorggis leat garra sihkkarvuođa gáibádusat. Davvi dearvvašvuohta RHF lea hábmen ja gárven regionála njuolggadusaid mo geavahit Skype for business klinihkas guovvamánu 2017. Dát leat garra sihkkarvuođagáibádusat maid SÁNAG bargit fertejit doahttalit.

Dikšu Skype bokte mearkkaša ahte sáhttá oažžut divššu doppe gos ain leat, juogo barggus, skuvllas, ruovttus. Oažžun dihte divššu Skype bokte de ferte dus leahkit: sierra dihtor/neahttabreahtta mas lea kámera, mobiila mas lea stuoribuš šearbma ja iežat e-boasta čujuhus.

SÁNAG divššohas sádde juohke šiehtadusa nammii čoahkkinbovdehusa/leaŋkka pasientii, Outlook-kaleandara bokte. Pasieantta deaddila leaŋkka ja viežžá ovtta plugin-modula (guoská dihtorii). Mii ávžžuhat pasieantta ja divššohasa geahččalit dán ovdal dan terapiijadiimmu. Dasa lassin galgá divššohas sagastallat pasieanttain iešguđetge beliid birra maid pasieantta berre jurddášit ovdagihtii go geavaha Skype divššu olis. Pasieantta ferte váruhit ahte earát eai sáhte oaidnit šearbma ja ahte earát eai sáhte guldalit sagastallama. Pasieantta galgá čohkkát báikkis gos bálle leahkit ráfis.

Ságas Skype bokte SÁNAG:n