​Dan lohká SÁNAG DjO-jođiheaddji Ann-Karin Furskognes ja oaivvilda dán illusáhkan.
-Lean hui ilus go Jon Petter Stoor lea dán olahan ja maiddái hui duhtavaš ja rámis go mis dáppe SÁNAG:s leat nu čeahpes dutkit, oaivvilda Furskognes.

Ovddidit Árktisa oktasaš beroštumiid

Fulbright Arctic Initiativ stipeanda lea juolluduvvon oktiibuot 16 dutkái geat leat gullevačča árktalaš guovlluide. Okta dáin leage Jon Petter Stoor guhte lea psykologa ja stipendiáhtta SÁNAG:s.

Fulbright Arctic Initiativ lea prográmma mii čohkke dutkiid ja fágaolbmuid árktalaš ráđi miellahtturiikkain. Árktalaš Ráđđi lea čuovvovaš riikkaid ovttasbargoforum; Canada, Danmárku, Suopma,Islánda, Norga, Ruošša, Ruoŧŧa ja USA. Ulbmil lea ásahit ovtta fierpmádaga gosa čohkke čehpiid (dutkiid ja fágaolbmuid) geat de ovttas dutket ovddidan dihte servvodaga vuostálastinnávcca ja gánnáhahtti ekonomiijaid. Dutkit galget doaimmahit fágaidgaskasaš dutkama ovttasbarggu bokte boahttevaš 18 mánu. Stipeandaortnet lea vuolggahuvvon US Department of State Fulbright Arctic Initiativ bokte. Ulbmil lea ovddidit Árktalaš álbmoga oktasaš beroštumiid. Dutkit dutkagohtet fáttáid birra nugo ođasmahtti energiija, guolástanjođiheami, dearvvašvuohta ja čalgu ja tele-gulahallan.

Stuorra beroštupmi dearvvašvuođahástalusaide

Jon Petter Stoor lea sápmelaš psykologa bajásšaddan Gironis ja dál ássá ges Ubmis, Ruoŧas. Fágalaččat berošta Stoor kultuvrralaš ja kontekstuála aspeavttain iešsorbmemis gaskkal nuorra sámi dievdduid Norggas ja Ruoŧas. Maŋimuš jagiid lea son bargan psykososiála dearvvašvuođahástalusaiguin Ruoŧa Sámedikki ovddas, ja diibmá gárvii son iešsoardineastadeami plána sápmelaččaid várás. Stoor lea maid áŋgiruššan riikkaidgaskasaš iešsoardineastadeami prošeavttaide, mas árktalaš eamiálbmogat leat guovddážis. Son lea maid stivrralahttu The International Union for Circumpolar Health (Riikkaidgaskasaš sirkumpolára dearvvašvuođa uniovdna).

Dát stipeanda mearkkaša ge ahte Stoor searvá dán máŋggadieđalaš ovttasbargui fárrolaga eará dutkiiguin. Stoor muitala ahte sii, dutkit, juohkásit smávit joavkkuide fágalaš beroštumiid vuođul, gos sii de fárrolaga galget hábmet prošeavttaid.

-Mii galgat hábmet oktasaš prošeavtta ja min joavku galgá fokuseret fáddái "resilient communities" (servvodaga vuostálastinnákca). Mii leat máŋga dearvvašvuođadutki min joavkkus, árvideames mis gal šaddá čielga dearvvašvuođafokus váikko galgat buohkat boahtit ovttaoaivilvuhtii, čilge Stoor.

Nuorra sámi dievddut

Earret go dát oktasaš prošeakta de galget dutkit maiddái doaimmahit iežaset prošeavttaid. Dás áigu Stoor dutkat nuorra sámi dievdduid birra.

-Mii oaidnit ahte nuorra sámi dievdduid dearvvašvuođa dilli sierrana eará sápmelaččaid ja earáid ektui. Mun áiggun guorahallat maid nuorra dievddut ieža oaivvildit dán birra. Ovdamearkka dihte jearahit leago sis jurdagat/oaivilat manne dilli lea nie otne ja maid sii jurddašit ferte rievdat vai šattašii buoret- ja de erenoamážit psyhkalaš dearvvašvuođa hárrái, muitala Stoor leahkit su fokus dán prográmmas.

Lea olbmuid birra geat galget loaktit árktislašguovllus

Stoor lohká stuorra ánsun sutnje sihke dutkin ja fágabargin oažžut dán stipeandda. Stoor oaivvilda maiddái dán čájehit ahte ii doala dušše buorre ekonomalaš ovdánahttimiin ja buorre gulahallamiin go lea sáhka hábmet ceavzilis /guoddevaš Árktisa.

- Lea maiddái sáhka olbmuid birra geat galget eallit ja loaktit davviguovlluin. Iešsorbmen ja psyhkalaš buozalmasvuohta lea stuorra hástalus eamiálbmotservvodagain. Mun sávan beassat váikkuhit ovddidit dákkár perspektiivvaid ja dieinna lágiin buoredit dili, muitala Stoor áŋgirit.

Stuorra oassi dán fierpmádaga searvamii gullá ovddastit iežas riikka ja kultuvrra.

 – Mun lean válljejuvvon ruoŧa ovddasteaddjin ja dađi bahábut ii leat Norggas oktage beassan dása mielde. Mun oaivvildan danin ahte ovddastan sihke Ruoŧa, Norgga ja Sámi dán prográmmas- ja dat gal šaddá hui somá ja anán stuorra gudnin munnje, loapaha Stoor.

Oanehaččat Fulbright Arctic Initiativ

Fulbright Arctic Initiativ lea fierpmádat mii čohke dutkiid ja fágaolbmuid riikkaiguin; USA, Canada, Danmárku, Suopma, Islánda, Norga, Ruošša ja Ruoŧŧa dakkár lonuhusvásáhussii mas leat golbma semináračoahkkaneamit. Stipeandaortnet bistá 18 mánu ja álggahuvvo dán giđa.
Fulbright Arctic Initiativ váldodoaibma lea hábmet fierpmádaga ovddidan dihte riikkaidgaskasaš dieđalaš ovttasbarggu mas árktalaš hástalusat lea guovddážis. Prográmma ulbmil lea maid bajidit áddejumi olbmuid gaskka. Vai olahivčče dáid ulbmiliid de geavahuvvo ovttasbargomodealla mas geahččala teoriija rievdadit praksisii ja hábmet dutkangažaldagaid mat sáhttet ávkin ja buorrin árktalaš álbmogiid oktasaš hástalusaid ja vejolašvuođaide.

Dutkit válljejuvvojit dán prográmmii gilvvu bokte gos geahčadit maid lea olahan dássážii. Fierpmádatjođiheaddjit láidestit dutkiid prográmma áigodagas.

 Gáldu ja eanet dieđut: https://www.cies.org/program/fulbright-arctic-initiative

Oktavuohtadieđut:

Jon Petter Stoor
T: +46 730919903
E-boasta: jon.p.stoor@uit.no