Hei, du må oppdatere nettleseren din for å kunne besøke oss.

Blodprøve

Varraiskkusa oktavuođas váldit veha vara iskandihte dan ja oažžut gova mii dáhpáhuvva du rupmašis, gávdnandihte normála dahje skibasvuođa rupmašis. Dan mii oaidnit go dutkat varraseallaid logu ja iešguđetlágan biočemihkálalaš ávdnasiid ovttastusa. Mii sáhttit maid geavahit varraiskkadeami vai oaidnit leat go borran makkárge dálkasiid dahje mirkkolaš ávdnasiid.

Čujuhus ja árvvoštallan

Iskkusváldima poliklinihkat váldet pasieanttain varraiskosiid buohcciviesu poliklinihkain ja seaŋgaossodagain rahpanáiggis.

Iskkusváldin pasieanttain buohcceviesu olggobealde dáhpáhuvvá vuosttažettiin fástadoaktára luhtte. Jus iskkadeapmi buktá erenoamáš váttisvuođaid, de mii sáhttit váldit varraiskosiid maid du fástadoavttir lea diŋgon.

Ovdal

Muhtun analysat váikkuhuvvojit njuolgut borramušain ja/dahje biepmus, ja muhtin iskosiid galget váldot mearriduvvon áigge jándoris. Danin lea dehálaš ahte čuovut su dieđuid guhte lea diŋgon varraiskosa.

Jus lea vejolaš galggat čohkkát jaska unnimusat 15 minuhta ovdal varraiskosa váldima.

Don fertet váldit mielde legitimašuvnna. Dát lea dan dihte vai du sihkkarvuohta pasieantan fuolahuvvo. Varraiskkusváldi bivdá du dievaslaš nama ja riegádannummira nu ahte mii sihkkarastit rievttes iskkusvástádusa rivttes pasientti. Rekvisišuvdna sáhttá leat sáddejuvvon laboratoriai ovdal iskosa, jus leat ožžon rekvisišuvnna báberhámis, de fertet dan váldit mielde. It dárbbaš diŋgot diimmu varraiskosváldimii, lea dušše boahtit rabasáiggis.

It dárbbat máksit iežasoasi varraiskosa dihte.

Fuomáš ahte laboratuvrra bargit eai sáhte váldit eanet iskosiid go maid vuostáiváldi doavttir lea diŋgon.

Lea dehálaš ahte ráhkkanahttet máná varraiskosváldimii. Muital mánnái ahte doppe čuggestit du ja ahte dat manná hui jođánit. Jus mánná lea jaska ja giehta dollojuvvo jaska, de lea stuorit liiba dasa ahte varraiskkus lihkustuvvá, ja mánná ii dárbbaš máŋgga háve čuggejuvvot. Oapmahažžan leat máná mielde iskosis, ja sáhttá leat jierpmálaš doallat máná áskkis.

Dávjá leaba guovttis geat váldiba varraiskosa mánáin. Nubbi gii váldá iskosa ja nubbi gii doallá máná gieđa ja solle máná. Čierrun lea dábálaš reakšuvdna muhtun mánáin, juogo dan dihtego ballá, dollojuvvo gitta dahje dan dihtego dat bávččaga. Du bargu varraiskosaváldimis lea doallat máná nannosit, jeđđet su ja ramppot su. Lea dehálaš ahte don gii leat mielčuovvu leat jaska olles proseassas. Dávjá dat dahká dilálašvuođa eambbo oadjebassan mánnái ja de šaddá álkibut buohkaide.

Apotehkas sáhttá reseapta haga oastit loastara dahje vuoidasa mii jámihahttá, ja maid bidjá unnimusat ovtta diimmu ovdal varraiskosváldima. Bávččasgeahpedeaddji geavaheapmi sáhttá hehttet ahte mánná ii bala vuolgit boahttevaš iskosváldimiidda.

Sáhtát lohkat eambbo giksegeahedan varraiskosváldima birra dáppe.

Loasttar ja vuoiddas eai doaimma jus ferte čugget šušmái dahje surbmii.

Dábáleamos gažaldagat

Analysaboađus čuohcá/rievdá olu dilálašvuođain. Dan dihte fertet čuovvut njuolggadusaid dasa mii guoská borakeahttá orrumii-, biebmodoalu- dahje lihkadeami bagadusa maid doavttir dahje buohccedivššár lea dutnje addán ovdal varraiskosa.

Gorutsajádat čuohcá varrahivvodahkii gorudis. Dat lea ovdamonni ahte don čohkkat 15 minuhta ovdal varraiskosa, nu ahte varrahivvodat stáđásmuvvá.

Fástudit meine ahte don it galgga borrat dahje juhkat maŋemus gávcci gitta guoktenuppelohkái diimmu ovdal varraiskosa.

Jus it leat ožžon eará dieđuid, de sáhtát váldit dálkasiid nu go ovdal. Terapiijadárkkistusas dálkasiin váldo varraiskkus juste ovdal boahtte dosa, muhto dat sáhttá spiehkastit. Doavttir addá dieđu dan birra.

Don berret garvit fysalaš lihkadeami earet og vázzima ovdal varraiskosa,  ja dat lea maid guoskevaš hárjehallamii ja garra bargui beivviide ovdal iskkama.

Muhtun komponeanttat varas rievddadallet jándoris. Čuovo njuolggadusaid maid oaččut doaktáris.

Jus dus leat gažaldagat varraiskusáigái, de váldde oktavuođa doaktáriin.

Jus leat ožžon rekvisišuvnna(id) doaktáris dahje ossodagas, de fertet daid váldit mielde. Pasieanttat mat leat čujuhuvvon vuođđodearvvašvuođabálvalusas (omd. Fástadoaktáris) gáibiduvvo devdon báberrekvisišuvdna jus dat ii leat sáddejuvvon elektrovnnalaččat laboratoriai.

Eanaš háviid ii leat varraiskkus váttis ja unnán bávččaga. Soapmásiidda goitge lea dat unohas ja sáhttet šaddat illáveaje varraiskosis. Atte dieđu iskkadeaddjái jus dat guoská dutnje, nu ahte sáhttet ráhkkanit vai dutnje šaddá buorre iskkus. Don sáhtát oažžut dálkasa nu ahte it dovdda maidege, muhto dálkkas ferte vuidojuvvot liikái ovtta dahje guokte diimmu ovdal varraiskosa. Vuoidasa sáhttá oastit apotekas.

Dat lea álohii ovdamonni mánáide jus leat ráhkkanan. Iskosa sáhttet váldit gieđas dahje ahte čuggejit surbmii dahje šušmái (kapilleara iskkus). Iskkadeaddji mearrida mot lea buoremus du mánnái. Huma/hála áinnas doaktáriin  dahje mánáin dahje laboratoriabargiiguin jus dárbbaša jámihit liikii ovdal venøsa varraiskosa. Dat gávdno vuoiddas dahje loasttar mii váldá bákčasiid eret maid sáhttá vuoidat liikái. Vuoiddas galgá vuidojuvvot ovtta gitta guokte diimmu ovdal iskosa.

Mánáid varraiskkadeapmi

Ieš dat varraiskkus ádjána dábálaččat moadde minuvta.

Analysabohtosat dieđihuvvojit doaktárii dahje ossodahkii. Eanaš iskkusbohtosat gárvvistuvvojit seamma beaivvi, muhto muhtin iskkusbohtosat ádjánit guhkit áiggi. 

Laboratoria ii sáhte almmuhit analysabohtosiid pasientii. Dat lea doavttir gii muitala analysabohtosiid.

Dat ii leat iežasoassi varraiskosis.

Vuolde

Ovdal varraiskosváldima de jearrat mii du nama ja riegádandáhtona (11 siffara). Dan dahkat vai sihkkarastit ahte iskosat merkejuvvojit riekta.

Eanas varraiskosat váldojit giehtagávas. Mii čavget gummebátti vuolábealde du oalggi vai varrasuonat bohtet bures oidnosii ja vai daid lea álki čugget. Mii čugget seakka náluin, ja varra golgá de smávva bohcciide. Mii váldit dábálaččat 1–5 smávva varrabohcciid  sisa vara dan mielde man olu iskosiid du doavttir lea diŋgon.

Iešalddis varraiskosváldin ádjána dušše moadde minuvta, ja dáhkkogo don čohkkát stuolus.

Eanaš olbmuide ii leat varraiskkadeami váldin váttisvuohtan. Dat sáhttá dagahit veaháš váttuid go nállu čuggejuvvo liiki sisa, muhto dát manná jođánit. Muhtun olbmot sáhttet dovdat illáveaje dan botto og iskkus váldo. Jus dieđát ahte dát sáhttá guoskat dutnje, de lea buorre jurdda muitalit dan sutnje gii galgá váldit iskosa.

Maŋŋel

Maŋŋel varraiskosa bidjat mii bumbolullo čuggensadjái. Don berret deaddit dan geahpášit vai hehttet ahte varddát, ja doallat dan dassážiigo vardin bisána.

Jus geavahat varranjárben dálkasiid, de berret doallat čuggensaji guhkit.

Iskkadeami bohtosat

Varraiskosa vástádus sáddejuvvo sutnje gii lea diŋgon iskosa. Čujuheaddji doavttir muitala dutnje iskkusvástádusa. Laboratoriaijas ii sáhte dađibahábut gaskkustit iskkusvástádusa dutnje.

Varraiskosiid analyserenáigi molsašuddá. Muhtun iskkusvástádusat leat gárvát minuhtaid maŋŋel, eará iskosat fas moadde diimmu maŋŋel, dahje ahte oaččut daid seamma- dahje nuppi beaivvi. Eará iskosiid iskosvástádusat sáhttet ádjánit moatti beaivvis. Iskosiid vástádusáigi maid eará buohcceviesuide sáddet, sáhttet ádjánit moatti beaivvis gitta moatti vahkkui.